Co to jest ortodoncja?

Ortodoncja jest specjalizacją stomatologiczną, która zajmuje się diagnozowaniem, zapobieganiem i leczeniem wad zgryzu oraz nieprawidłowości w ustawieniu zębów i szczęk. Skrzywione zęby są trudniejsze w czyszczeniu i bardziej narażone na utratę na skutek próchnicy i chorób przyzębia. Wady zgryzu mogą obciążać mięśnie żwacze, a to może prowadzić do bólów głowy, zespołu stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ), a nawet bólów szyi, barków i pleców. Skrzywione lub znajdujące się w niewłaściwym miejscu zęby mogą również negatywnie wpływać na estetykę uśmiechu.

Historia ortodoncji

Ortodoncja ma długą historię sięgającą starożytności. Już w starożytnym Egipcie używano prymitywnych urządzeń do prostowania zębów. Prawdziwy rozwój tej dziedziny nastąpił jednak w XIX wieku, kiedy to wprowadzono pierwsze aparaty ortodontyczne. Współczesna ortodoncja opiera się na zaawansowanych technologiach, które umożliwiają precyzyjne i efektywne leczenie wad zgryzu.

Objawy wskazujące na konieczność leczenia ortodontycznego

Leczenie ortodontyczne jest konieczne w przypadku wystąpienia różnych problemów z zębami i szczęką. Oto kilka objawów, które mogą sugerować, że warto skonsultować się z ortodontą:

1. Krzywe zęby (malokluzja) — zęby, które są krzywe, przekrzywione lub stłoczone, mogą wymagać korekty. Malokluzja może prowadzić do trudności w gryzieniu i żuciu pokarmu.
2. Przodogryz — może powodować nieprawidłowe zużycie zębów oraz problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym.
3. Zgryz otwarty — zęby przednie nie stykają się podczas zamknięcia ust, co może prowadzić do trudności w gryzieniu i żuciu.
4. Zgryz krzyżowy — pojawia się w momencie, gdy górne zęby zamykają się wewnątrz dolnych zębów, co może wpływać na prawidłowy rozwój szczęki oraz prowadzić do asymetrii twarzy.
5. Przestrzenie między zębami (diastema) — znaczne przerwy między zębami mogą być nieestetyczne i prowadzić do problemów z dziąsłami.
6. Braków w uzębieniu — powstałe np. w wyniku uszkodzeń mechanicznych.
7. Trudności w mówieniu — nieprawidłowe ustawienie zębów może wpływać na mowę, powodując problemy z wyraźnym wymawianiem niektórych dźwięków.
8. Bóle głowy, karku i szczęki — problemy z ustawieniem zębów mogą prowadzić do nadmiernego napięcia mięśni i bólu w tych obszarach.

Na czym polega leczenie ortodontyczne? 

Leczenie ortodontyczne ma na celu korekcję ustawienia zębów i szczęki, poprawę funkcji żucia oraz estetyki uśmiechu. Proces ten obejmuje kilka etapów:

1. Diagnoza i plan leczenia — ortodonta przeprowadza dokładny wywiad i badanie, w tym zdjęcia rentgenowskie i wyciski zębów. Na tej podstawie opracowuje indywidualny plan leczenia.
2. Aparaty ortodontyczne — do najczęściej stosowanych aparatów ortodontycznych należą:
   • Aparaty stałe (metalowe) — składają się z metalowych zamków przyklejonych do zębów i drutów, które są regularnie regulowane w celu przesuwania zębów na właściwe miejsce.
   • Aparaty stałe (estetyczne) — podobne do metalowych, ale zamki są wykonane z materiałów mniej widocznych, takich jak ceramika lub kompozyt.
   • Aparaty ruchome (alignery) — przezroczyste nakładki, które pacjent nosi przez większość dnia. Są one wymieniane co kilka tygodni wraz z przesuwaniem się zębów.
   • Aparaty ruchome (tradycyjne) — mogą być stosowane do prostowania niewielkich wad zgryzu, zazwyczaj noszone na noc lub kilka godzin dziennie.
   • Aparaty lingwalne — zamki są przyklejone do wewnętrznej strony zębów, co czyni je praktycznie niewidocznymi z zewnątrz.
3. Retencja — po zakończeniu leczenia aparatem, konieczne jest noszenie aparatów retencyjnych, które utrwalają nową pozycję zębów i zapobiegają ich powrotowi do poprzedniego ustawienia.
4. Kontrole ortodontyczne — regularne wizyty u ortodonty są niezbędne do monitorowania postępów leczenia i dokonywania niezbędnych korekt.

Leczenie ortodontyczne jest procesem długotrwałym i wymagającym cierpliwości. Średni czas leczenia wynosi od 6 miesięcy do ponad 2 lat. 

Korzyści z wynikające z leczenia ortodontycznego

Leczenie ortodontyczne przynosi wiele korzyści:

1. Poprawa estetyki uśmiechu — proste zęby to piękny uśmiech, który zwiększa pewność siebie.
2. Lepsza higiena jamy ustnej — proste zęby są łatwiejsze do czyszczenia, a to zmniejsza ryzyko próchnicy i chorób dziąseł.
3. Poprawa funkcji żucia i mowy — prawidłowo ustawione zęby poprawiają efektywność żucia i wymowę.
4. Zapobieganie problemom zdrowotnym — leczenie wad zgryzu może zapobiec problemom, takim jak bóle głowy, problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym (TMJ), czy nadmierne ścieranie zębów.

Przeciwwskazania do leczenia ortodontycznego

Leczenie ortodontyczne wiąże się z pewnymi wyzwaniami i ograniczeniami.

1. Dyskomfort i ból — na początku leczenia i po każdej regulacji pacjent może odczuwać dyskomfort.
2. Długotrwałość leczenia — proces leczenia może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od stopnia zaawansowania wady zgryzu. W tym czasie trzeba regularnie odwiedzać gabinet ortodontyczny.
3. Konieczność większego dbania o higienę — aparaty wymagają starannej higieny jamy ustnej, aby uniknąć próchnicy i chorób dziąseł.

Warto też pamiętać, że istnieją przeciwwskazania, które wykluczają możliwość rozpoczęcia leczenia ortodontycznego. Mowa tutaj m.in. o chorobach przyzębia, stanach zapalnych jamy ustnej, cukrzycy, chorobach miazgi zęba, zaburzeniach hormonalnych, niewyleczonych zębów (np. próchnica i ubytki). 

Ortodoncja dla dorosłych

Ortodoncja nie jest zarezerwowana tylko dla dzieci i młodzieży. Coraz więcej dorosłych decyduje się na leczenie ortodontyczne, korzystając z nowoczesnych i dyskretnych metod takich jak clear aligners czy aparaty lingwalne. Leczenie ortodontyczne w dorosłym wieku może przynieść równie spektakularne efekty jak u młodszych pacjentów​.