Próchnica zębów – jak wygląda i jak ją leczyć?

Próchnica zębów to jedno z najczęściej występujących schorzeń jamy ustnej, które dotyka ludzi na całym świecie i to niezależnie od wieku czy statusu społecznego. Czym jednak dokładnie jest ta choroba, jakie są jej przyczyny i objawy oraz jakie kroki można podjąć, aby jej zapobiegać? 

Czym jest próchnica zębów?

Próchnica zębów to bakteryjna infekcja, która prowadzi do demineralizacji i rozkładu tkanek twardych zęba. Choroba zaczyna się od powierzchni zęba, a jeśli nie zostanie wcześnie wykryta i leczona, może prowadzić do bólu, poważnych uszkodzeń struktury zęba, a nawet do jego utraty. Próchnica jest procesem, który może być zatrzymany lub nawet odwrócony we wczesnych stadiach, jeśli zostaną podjęte odpowiednie kroki.

Próchnica jest wynikiem działania kwasów wytwarzanych przez bakterie znajdujące się w płytce nazębnej. Płytka ta jest lepką, bezbarwną warstwą, która tworzy się na zębach po każdym posiłku. Bakterie w płytce przekształcają cukry i skrobie zawarte w pożywieniu w kwasy, które następnie atakują szkliwo zębów tj. zewnętrzną, twardą powłokę zęba. Jeśli proces ten nie zostanie zatrzymany, kwasy te mogą doprowadzić do powstania ubytku w zębie, a z czasem do zakażenia miazgi zęba.

Typy próchnicy zębów

Próchnica może występować w różnych formach w zależności od miejsca jej występowania oraz poziomu zaawansowania choroby: 

• Próchnica korony zęba – najczęstsza forma, pojawiająca się głównie na powierzchniach żujących lub między zębami.
• Próchnica korzenia – występuje, gdy dziąsła cofają się i odsłaniają korzenie zębów, które nie są pokryte szkliwem i są bardziej podatne na działanie kwasów.
• Próchnica wtórna – występuje wokół istniejących wypełnień lub koron, gdzie bakterie mogą przenikać przez mikroskopijne szczeliny.

Jak powstaje i wygląda próchnica?

Próchnica zębów rozwija się w wyniku złożonego procesu, który składa się z kilku etapów:

1. Tworzenie się płytki nazębnej – po każdym posiłku cukry i skrobie pozostają na zębach, a to przyciąga bakterie. Tworzą one płytkę nazębną, którą trudno usunąć bez odpowiedniej higieny jamy ustnej.
2. Atak kwasów – bakterie w płytce przekształcają cukry w kwasy. Zaczynają one rozpuszczać minerały znajdujące się w szkliwie zęba, co prowadzi do jego demineralizacji.
3. Rozwój ubytku – jeśli demineralizacja trwa, szkliwo zaczyna się rozpadać, tworząc mały otwór lub ubytek. Z czasem ubytek ten może się powiększać, prowadząc do głębszej destrukcji zęba.
4. Zakażenie miazgi – jeśli próchnica nie zostanie leczona, może dotrzeć do miazgi zęba, a to prowadzi do bólu i obrzęku. Na tym etapie często konieczne jest leczenie kanałowe lub usunięcie zęba.

Jak wygląda próchnica?

Próchnica zębów może wyglądać różnie w zależności od jej etapu i umiejscowienia. We wczesnych stadiach może objawiać się białymi lub brązowymi plamami na powierzchni zęba, które są wynikiem utraty minerałów. Z czasem plamy te mogą ciemnieć, a w miejscach, gdzie szkliwo się zapadnie, mogą powstać widoczne ubytki. W zaawansowanych przypadkach próchnica może wyglądać jak czarna, krucha masa, która może powodować znaczny ból i dyskomfort.

Objawy próchnicy zębów u dorosłych

Wczesne objawy próchnicy

We wczesnych stadiach próchnica może nie dawać żadnych zauważalnych objawów, dlatego też wiele osób nie zdaje sobie nawet sprawy z rozwoju choroby i nie udaje się do dentysty. Dopiero z czasem mogą pojawić się pewne symptomy, które jasno sugerują, że coś jest nie tak. Mowa tutaj o: 

• Nadwrażliwości zębów – możliwość odczuwania bólu lub dyskomfortu podczas spożywania zimnych, gorących, słodkich lub kwaśnych pokarmów i napojów.
• Bólu zęba – ból może być sporadyczny lub ciągły, często nasila się podczas gryzienia lub żucia.
• Widoczne dziury w zębach – mogą być widoczne na powierzchni zębów, szczególnie między nimi lub w miejscach trudno dostępnych.
• Przebarwienia – ciemne plamy na zębach, które mogą być oznaką zaawansowanej próchnicy.

Objawy zaawansowanej próchnicy

Jeśli próchnica nie jest leczona, może prowadzić do poważniejszych objawów, takich jak:

• Intensywny ból zęba – ostry, stały ból, który może być wywołany przez zapalenie miazgi zęba.
• Obrzęk i ropienie – infekcja może prowadzić do obrzęku dziąseł i tworzenia się ropni, które mogą powodować dalsze komplikacje.
• Złamania zębów – osłabione zęby mogą ulec złamaniu lub kruszeniu.
• Nieprzyjemny zapach z ust – próchnica w zaawansowanych stadiach może powodować nieprzyjemny zapach z ust, wynikający z rozkładu tkanek i bakterii.

Jak leczyć próchnicę?

Leczenie wczesnych stadiów próchnicy

Jeśli próchnica zostanie wykryta we wczesnym stadium, to leczy się ją, wykorzystując: 

• Fluoryzację – fluor jest składnikiem, który może pomóc w remineralizacji szkliwa i zapobieganiu dalszej demineralizacji. Fluoryzacja może być przeprowadzana w gabinecie stomatologicznym za pomocą żeli, pianek lub lakierów fluorkowych.
• Zmianę nawyków żywieniowych – ograniczenie spożycia cukrów i skrobi, które są głównymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu próchnicy.
• Pasty i płukanki z fluorem – regularne stosowanie past i płukanek zawierających fluor może pomóc w remineralizacji szkliwa i zapobieganiu dalszemu rozwojowi próchnicy.

Leczenie zaawansowanej próchnicy

Kiedy próchnica przechodzi w bardziej zaawansowane stadia, konieczne może być bardziej inwazyjne leczenie:

• Wypełnienia – gdy próchnica prowadzi do powstania ubytku, konieczne jest jego wypełnienie. 
• Leczenie kanałowe – jeśli próchnica dotrze do miazgi zęba, konieczne może być leczenie kanałowe, które polega na usunięciu zainfekowanej miazgi i wypełnieniu kanału korzeniowego.
• Korony – jeśli duża część zęba została zniszczona, dentysta może zalecić założenie korony, aby odbudować i chronić ząb.
• Ekstrakcja zęba – w najcięższych przypadkach, gdy ząb nie może być uratowany, konieczne może być jego usunięcie. Następnie pacjent może rozważyć opcje takie jak implanty zębowe lub mosty, aby uzupełnić braki zębowe w jamie ustnej. 

Profilaktyka – jak zapobiegać próchnicy?

Higiena jamy ustnej

Najważniejszym elementem zapobiegania próchnicy jest utrzymanie odpowiedniej higieny jamy ustnej. Regularne szczotkowanie zębów przynajmniej dwa razy dziennie oraz stosowanie nici dentystycznej i płynów do płukania jamy ustnej pomagają usunąć płytkę nazębną i resztki jedzenia z trudno dostępnych miejsc.

Dieta i nawyki żywieniowe

Ograniczenie spożycia cukrów prostych oraz przekąsek między posiłkami może znacząco zmniejszyć ryzyko próchnicy. Spożywanie pokarmów bogatych w wapń i fosfor, takich jak mleko, sery, jogurty, warzywa liściaste oraz unikanie nadmiernego spożycia napojów gazowanych i soków owocowych również może pomóc. 

Regularne wizyty u dentysty

Regularne kontrole stomatologiczne, przynajmniej dwa razy w roku, pozwalają na wczesne wykrycie próchnicy i innych problemów z zębami. Jeśli mieszkasz w Trójmieście, to pomoże Ci wykwalifikowany stomatolog w Gdyni, który zaleci zabiegi profilaktyczne i wdroży cały plan leczenia. 

Fluoryzacja i lakowanie zębów

Stosowanie fluoryzacji, zarówno w postaci past do zębów, jak i zabiegów profesjonalnych, jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania próchnicy. Przykładowo, lakowanie zębów może znacząco zmniejszyć ryzyko próchnicy na powierzchniach żujących.